بالن حجمی (بالن ژوژه)

بالن ژوژه یکی از ابزارهای بسیار دقیق و پرکاربرد در آزمایشگاه‌های شیمی و آنالیز است. در ادامه، به‌طور کامل و دقیق به معرفی، کاربرد، ویژگی‌ها و نکات مهم استفاده از بالن ژوژه آزمایشگاهی (Volumetric Flask) می‌پردازیم:

---

🧪 بالن ژوژه چیست؟

بالن ژوژه (Volumetric Flask) وسیله‌ای شیشه‌ای یا پلاستیکی با گردن بلند و باریک است که در بالای گردن آن یک خط نشانه (mark) وجود دارد. این بالن برای تهیه محلول‌های استاندارد و دقیق حجمی استفاده می‌شود.

---

🎯 ویژگی‌های بالن ژوژه

ویژگی    توضیحات

🔍 دقت بالا    حجم دقیق تا صدم میلی‌لیتر (در مدل‌های استاندارد)
🧊 شکل ظاهری    بدنه گلابی‌شکل یا گرد با گردن باریک
🔵 خط نشانه    تنها یک نقطه حجم مشخص دارد (مثلاً 100 mL، 250 mL، 1 L و...)
🧴 جنس    شیشه بوروسیلیکات مقاوم (مثل Pyrex، Duran) یا پلی‌پروپیلن
✅ درپوش    معمولاً دارای درپوش پلاستیکی یا شیشه‌ای برای جلوگیری از تبخیر
📐 درجه‌بندی    ندارد؛ فقط یک حجم دقیق را نشان می‌دهد

---

🧫 کاربردهای بالن ژوژه

تهیه محلول‌های استاندارد با غلظت مشخص

رقیق‌سازی دقیق محلول‌ها

استفاده در تیتراسیون‌ها

ساخت محلول‌های مادر (Stock Solutions)

---

📏 حجم‌های رایج بالن ژوژه

حجم (mL)    دقت (± mL)

25 mL    ±0.03
50 mL    ±0.05
100 mL    ±0.10
250 mL    ±0.15
500 mL    ±0.25
1000 mL (1 L)    ±0.30
2000 mL (2 L)    ±0.50

---

🛠 نحوه استفاده از بالن ژوژه

1. افزودن ماده جامد یا مایع به داخل بالن (مثلاً نمک یا اسید).

2. افزودن مقداری آب مقطر برای حل کردن آن.

3. تکان دادن بالن تا کاملاً حل شود.

4. افزودن آب مقطر تا نزدیک به خط نشانه.

5. اضافه کردن قطره‌ای آب مقطر با دقت تا رسیدن دقیق به خط نشانه (در سطح چشم).

6. بستن درب و برگرداندن چندباره برای یکنواخت شدن محلول.

---

⚠ نکات مهم در استفاده

سطح مایع را باید در راستای دید چشم با خط نشانه تنظیم کرد (اثر منیسک).

بالن ژوژه را نباید برای گرم‌کردن مستقیم استفاده کرد.

همیشه از آب مقطر استفاده شود.

برای تمیز بودن محلول، قبل از تهیه نهایی، بالن را با محلول مورد نظر Rinse (آبکشی) می‌کنند.

دقت حجمی    بسیار بالا    کم    کم
استفاده اصلی    تهیه محلول استاندارد    انجام واکنش، تیتراسیون    حرارت دادن واکنش‌ها
خط نشانه    فقط یک خط